Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 21 (GRUDZIEŃ 2001)

Chen Taijiquan

WIOSKA CHEN TAIJI POD WPŁYWEM CHEN XIAOXINGA

Autor: Stephan Berwick, przy tłumaczeniu z chińskiego pomagali Chen Pengfei i Ren Guanyi
Artykuł został opublikowany w "Journal of Asian Martial Arts" (vol.10, No. 2, 2001).

Tłumaczenie: Konrad Dynarowicz

Materiał udostępniony przez "World Chen Taiji Association - Poland".

WPROWADZENIE

Młodzież ćwicząca w Akademii Treningowej Chenjiagou (wioski rodziny Chen) rozpoczyna zazwyczaj dzień od śniadania w "starym stylu" składającego się z lekkiej zupy mięsnej, warzyw i bułeczek na parze. Dla tych ciężko trenujących sztukę walki, te duże czarki zupy są czymś więcej aniżeli tylko zupą, są również przypomnieniem ducha treningów w dawnej wiosce Chenów. W wiosce spadkobierców starożytnych wojowników zupa ta niesie ze sobą powiedzenie: "Jeśli pijesz wodę w Chenjiagou, będziesz bardzo dobrze kopał". A więc to śniadanie jest tradycją przypominającą co wzmacniało dawnych praktyków sztuk walki ze znanej wszystkim rodziny Chen.

Ci, którzy po raz pierwszy odwiedzają Chenjiagou odczuwają w niej ducha rodziny jak i sztuki walki, wrażenia, którego nie znajdzie się nigdzie indziej. Zarówno domy w wiosce jak i jej drogi pozostały niezmienione od czasów, kiedy pierwsi Chenowie osiedlili się w tym wąwozie w pobliżu Żółtej Rzeki (a było to dziewięć pokoleń temu). Chenjiagou zachowała wiejski charakter a także rzadką czystość rodzinnej sztuki walki. Dlatego też to co w innych miejscach świata chińskich sztuk walki jest tylko wspomnieniem, w wiosce rodziny Chen żywo istniejącą tradycją.

Tak jak wszystkie tradycje, przyswojenie sobie tradycji sztuk walki wymaga wykonania jednego kroku wstecz. Choć o wiele łatwiej znaleźć człowieka będącego nosicielem tradycji nauczania sztuk walki, który jest prawdziwym mistrzem, to możliwość uczenia się u niego przez dłuższy okres czasu nadal nie jest rzeczą łatwą. W czasach wyrafinowanych technologii, ekonomicznych możliwości i broni palnej, spotkanie dobrego nauczyciela jest często niemożliwe dla osób zainteresowanych sztukami walki. Zdarza się , że współcześni entuzjaści tradycyjnych sztuk walki starają się znaleźć istniejącą od pokoleń tradycyjną linię przekazu. Poszukując ludzi przekazujących dojrzałą tradycję, starają się znaleźć takich, którzy mają dostęp do źródła sztuki albo do niego zdążają, jeśli oczywiście takie źródło istnieje.

Czy to dzięki zbiegowi okoliczności czy też celowemu działaniu miejsce narodzin Taijiquan pozostało nietknięte. Chenjiagou, to wioska o ponad 400-to letniej historii w której mieszka rodzina Chen. Mieści się ona w okręgu Wen w prowincji Henan w Chinach. Jest to jedno z nielicznych miejsc na świecie gdzie przetrwała w stanie czystym jedna z najstarszych, wyjątkowo ważnych i wpływowych tradycji sztuk walki. Choć niektórzy badacze historii sztuk walki kwestionują Chenjiagou jako źródło pochodzenia Taiji, wskazując na brak wcześniejszych tekstów pochodzących z wioski rodziny Chen, to dojrzałość i głębokość tego systemu sugeruje co innego (Wile, 1996:117).

Każdy zwykły dzień w Chenjiagou toczy się wokół uprawy roli i sztuk walki. Sztukę walki ćwiczy się wszędzie: na polach, w domach i w szkole znajdującej się we wsi. W związku z tym szkoła stała się centrum treningowym sztuk walki.

U szczytu swojej trenerskiej kariery, Chen Zhaopei, spadkobierca i mistrz w osiemnastym pokoleniu rodziny Chen, zorganizował treningi dla mieszkańców wioski poza ich domami. Dzięki takiej promocji sztuk walki i zmianie organizacji i nauczania powstała w pewnym momencie formalna Akademia Treningowa w Chenjiagou. Zbudowano ją w 1982 roku. Uczniowie mogą w niej nocować i uczyć się przez całą dobę. Akademia ma więc swoje korzenie w ideach Chen Zhaopei. Praktycy z dziewiętnastego pokolenia rodziny Chen pamiętają Chen Zhaopei jako mistrza odpowiedzialnego za odnowienie praktyki Taiji w wiosce pomimo częstych zawirowań w politycznej i społecznej historii Chin dwudziestego wieku (Rich, 2000).

MISTRZ PRZEKAZUJĄCY STANDART WYKONANIA CHEN TAIJIQUAN

Chen Zhaopei stworzył nowy standard przewodzenia innym wśród współczesnych mistrzów z Chenjiagou. Na prośbę Chen Zhaopei, syn Chen Fake, Chen Zhaokui, powrócił do wioski. Miał on za zadanie trenować najlepszych młodych mistrzów z dziewiętnastego pokolenia, by ci przekazywali dalej rodzinną sztukę walki. W tej małej grupie prowadzonej przez Chen Zhaokui najmłodszym uczniem był Chen Xiaoxing. Dzięki inspiracji Chen Zhaopei oraz nieustannej pomocy i nauczaniu przez starszego brata, Chen Xiaowanga (który był protegowanym Chen Zhaokui a obecnie jest spadkobiercą tradycji stylu przekazującym standard wykonania Chen Taijiquan w dziewiętnastym pokoleniu) mógł przygotować się do roli głównego nauczyciela w wiosce rodziny Chen.

Jako główny nauczyciel sztuk walki w Chenjiagou, Chen Xiaoxing jest nie tylko jednym ze starszych mistrzów w wiosce ale również i przywódcą społeczności słuchanym przez współziomków. W trakcie swoich spotkań, zarówno porannych jak i popołudniowych z Wielkim Mistrzem, autor tego artykułu był świadkiem z jakim respektem i szacunkiem odnoszono się do Mistrza. Mieszkańcy wioski rozmawiając z nim tytułują go shifu (nauczyciel) albo laoshi (starszy nauczyciel).

Jego poranne zajęcia rozpoczynają się od załatwiania spraw dotyczących Akademii oraz nauczania. Dość często kończy dzień przy partyjce mahjonga ze starszymi mieszkańcami wioski, a odbywa się to zazwyczaj na podwórku, które jest dawną salą treningową na której Wielki Mistrz czternastego pokolenia i kompilator form Starego Stylu (Lao Jia), Chen Changxing, nauczał Yang Luchana.

W okresie dominacji tak uznanych mistrzów, jak znany na całym świecie starszy brat Xiaoxinga, Chen Xiaowang, wpływ Chen Xiaoxinga na wioskę i nauczanie Chen Taijiquan jest rzeczą wyjątkową. Mistrz Chen Xiaowang wykonuje ogromną pracę starając się rozpropagować rodzinną sztukę walki, nauczając jej na licznych seminariach na całym świecie. Z tego punktu widzenia jego starszy brat dokonał wiele by rozpropagować autentyczny styl Chen Taijiquan. Natomiast Chen Xiaoxing wybrał inną, bardziej tradycyjną drogę przekazywania najwyższych poziomów umiejętności stylu Chen Taijiquan.

Kontynuowanie tradycji rozwoju najwyższych poziomów umiejętności polega na poznawaniu słynnych koncepcji Chen Taiji, a szczególnie treningu energii jedwabnego kokonu (chansijin) i praktycznego stosowania teorii yin-yang. Chen Xiaoxing mówi: "Moją inspiracją do przekazywania sztuki walki na najwyższym poziomie jest mój brat". Chen Xiaoxing nie tylko prowadzi szkołę sztuk walki w wiosce ale również opiekuje się następnym pokoleniem mistrzów Chen Taiji, a szczególnie swoim bratankiem Chen Pengfei, najmłodszym synem Chen Xiaowanga i nadzieją rodziny.

Tak jak i jego przodek, Chen Zhaopei, Chen Xiaoxing naucza inspirując zarówno ćwiczących mieszkańców wioski jak i przybyszów z zagranicy. Chen Xiaoxing podkreśla, że "jestem zobligowany do pozostania w mojej rodzinnej wiosce by nauczać i przekazywać następnym pokoleniom sztukę walki na najwyższym poziomie". To zobowiązanie do nauczania w rodzinnej wiosce jest przykładem jak u źródła sztuki walki rodziny Chen zachowywana jest tradycja.

STAWANIE SIĘ MISTRZEM TRADYCYJNYCH SZTUK WALKI

Chen Xiaoxing, który urodził się w 1952 roku jest nie tylko jednym z prawdziwych współczesnych mistrzów Taiji, którzy uczyli się u najlepszych mistrzów będących legendami stylu Chen Taijiquan. Mam tu na myśli Chen Xiaowanga, Chen Zhaopei u wujka Chen Xiaowanga, Chen Zhaokui. Trening sztuk walki Chen Xiaoxinga odzwierciedla stare powiedzenie z wioski rodziny Chen: "W wiosce rodziny Chen zanim będziesz we dwoje, możesz wykonywać technikę Diamentowego Tłuczka" (klasyczna technika Taiji Chen).

Chen Xiaoxing rozpoczął trening w wieku sześciu lat. Był uczony przez swojego starszego brata, Chen Xiaowanga, potem przez Chen Zhaopei i ponownie przez brata. Pierwsze lata treningu spędził z Chen Xiaowangiem. Xiaoxing opisuje ten okres jako "spokojne, ciche chwile". Skupiał się na ćwiczeniu klasycznej Pierwszej Formy Starego Stylu (Yi Lu Lao Jia), wykonując po 30 powtórzeń tej długiej formy dziennie. Później zaczął ćwiczyć także formy z broniami jak i Pchające Dłonie (Tui Shou). W roku 1972 rozpoczął treningi z Chen Zhaokui, który uczył go Nowego Stylu Chen Fake (Xin Jia) - dokładniejszej wersji form ręcznych stylu stworzonego przez Chen Fake.

Chen Xiaoxing mówił, że "kiedy Chen Zhaokui powrócił do Chenjiagou w 1964 roku wprowadził wiele zmian do metod ćwiczenia mieszkańców wioski. Zhaokui korygował błędy i oceniał ich umiejętności". Xiaoxing uczył się pod nadzorem Chen Zhaokui do 1980 roku. Z powodu młodego wieku uczony był przez swojego brata, który posiadał zaawansowane umiejętności, a treningi te wspomina jako "wyjątkowo intensywne".

Sposób w jaki ćwiczył Chen Xiaoxing pokazuje jak tradycja i standardy ćwiczenia przekazywane są następnym pokoleniom w Chenjiagou. Ojcowie, starsi bracia i wujkowie byli najlepszymi nauczycielami i opiekunami następnych pokoleń ćwiczących zarówno podczas publicznych jak i prywatnych treningów. Choć teraz nauka Chen Taijiquan jest dostępna również i dla ludzi z poza rodziny Chen, to sposób jej przekazu pozostał niezmieniony. Ta otwartość na nauczanie ludzi z poza rodziny datuje się od czasów Chen Changxinga, mistrza z siedemnastego pokolenia, który nauczał w Chenjiagou Yang Luchana.

MISTRZ - NAUCZYCIEL

Zachowując zwyczaje panujące wśród praktyków z Chenjiagou, Chen Xiaoxing rozpoczął nauczanie w momencie ukończenia 18-tu lat. W 1976 podróżował po całych Chinach nauczając Taiji. W połowie lat 80-tych jego podejście do nauczania uległo zmianie. Pod wpływem swojego starszego brata skupił się na uczeniu podstawowych zasad i ćwiczeń Taijiquan, takich jak: ćwiczenia stania (zhanzhuang) i rozwijania jedwabnego kokonu (chansijing). Chen Xiaoxing zauważa, iż dzięki zmianie podejścia do treningu "w latach 90-tych moje umiejętności nauczania poprawiły się". Dlatego też propaguje wśród uczniów swój sposób podejścia do treningu. Radzi wszystkim by skupili się na ćwiczeniach stania a także rozwijania jedwabnego kokonu i uczynili je podstawą swojego treningu. Chen Xiaoxing przypomina nam, że "uczeń, który poważnie podchodzi do treningu Chen Taiji powinien starać się osiągnąć w swoim ciele równowagę pomiędzy siłami yin i yang". Radzi również uczniom by pamiętali i stosowali się do zasad pięciu poziomów treningu tradycyjnego stylu Chen (Chen, 1990: Rozdział 4; Berwick, 1999: 189-195).

W późnych latach 90-tych XX wieku, Xiaoxing zaczął szefować Centrum Treningowemu w wiosce. Szkoła ta według Daniela Poona jest "dokładnie zorientowana na społeczność" (wioski). Daniel Poon jest Anglikiem, który mieszkał w domu Chen Xiaoxinga i uczył się w tej szkole w pełnym wymiarze czasu. Szkoła jest też centrum lokalnych pokazów wykonywanych często dla dużych grup urzędników państwowych odwiedzających szkołę albo cudzoziemców. Kiedy znana jest już pora przybycia gości, młodsi uczniowie czyszczą podłogę, przygotowują siedzenia oraz poczęstunek dla gości. Pod nadzorem Chen Xiaoxinga pokaz przebiega z dużą precyzją i zaangażowaniem od pierwszej do ostatniej minuty.

Chen Xiaoxing mówi: "Taiji jest nadal bardzo popularne w naszej wiosce. Dojrzali praktycy ćwiczą bardzo twardo i posiadają duże umiejętności. Wielu z jej mieszkańców poważnie traktuje Taiji, ale nadal dość trudno znaleźć kogoś, kto byłby osobistym uczniem". Ma nadzieję, że za parę lat szkoła będzie oferowała stałe zajęcia dla młodzieży mogącej mieszkać w szkole i chcącej uczyć się Taiji. Czuje, że to pomoże przyciągnąć na dłuższy czas uczniów chcących ćwiczyć z zaangażowaniem.

Typowa wiejska gościnność umacnia autorytet Chen Xiaoxinga jako głównego mistrza sztuki walki w wiosce rodziny Chen. Jest on człowiekiem bardzo uprzejmym i łatwo nawiązującym kontakt z innymi. Uczniów z zagranicy traktuje jako gości rodziny. Pamięta jak styl Chen zaczął być popularny w 1979 roku. Wspomina: "w 1982 cudzoziemcy zaczęli regularnie odwiedzać wioskę, ale w 1988 ich liczba zaczęła się zmniejszać". Następnie stwierdza "teraz zaczęli powracać do Chin, ponieważ Chiny się bogacą". Kończąc mówi "zapraszam wszystkich chcących poważnie ćwiczyć, zarówno tych z kraju jak i z zagranicy, by przybyli do wioski rodziny Chen".

TRENING W WIOSCE RODZINY CHEN: PERSPEKTYWY DLA UCZNIÓW Z ZAGRANICY

Krótkie wizyty w Chenjiagou w celu odbycia treningów konkretnych umiejętności stały się niemal normą dla niewielkiej ale stale rosnącej liczby zagranicznych entuzjastów Taiji. Natomiast pozostanie w wiosce i ćwiczenie tam przez dłuższy okres czasu może być trudne nawet dla najbardziej wytrwałych. Jednym z takich cudzoziemców jest trzydziestoletni Anglik Daniel Poon. Powodowany uczuciem wolności wyboru i chęcią pozostawienia za sobą komfortu cywilizacji rozpoczął treningi prowadzone w klasyczny, tradycyjny sposób w izolowanym od miasta wiejskim otoczeniu.

Dzięki temu, że posiadał w pewnym stopniu umiejętność porozumienia się w dialekcie mandaryńskim, Poon miał możliwość uczenia się od Chen Xiaoxinga. Xiaoxing jest tego typu nauczycielem, który chce uczyć ludzi posiadających dobry charakter i bardzo zaangażowanych w to co robią. Poon uczył się Taiji w Wielkiej Brytanii od 1995, będąc uczniem Michaela Tse. Poon stwierdził, że "przybył do wioski rodziny Chen posiadając wspaniałe podstawy w stylu Chen dzięki Michaelowi Tse". Michael Tse jest uznanym nauczycielem qigong, uczy również stylu Chen Taijiquan. Poon przybył do wioski znając formę Starego Stylu Chen Taiji oraz mając pewne doświadczenia jeśli chodzi o Pchające Dłonie oraz zastosowania i sparing. W Chenjiagou uczył się Nowego Stylu (Xin Jia), form z broniami oraz kontynuował trening Pchających Dłoni. Doświadczenia i obserwacje Poona ujawniają jego radość z treningu oraz specyfikę ćwiczenia we współczesnej wiosce rodziny Chen, jako jednocześnie mieszkańca wioski i cudzoziemca.

Najpierw Poon uczył się u Chen Xiaoxinga. Żartował, że "Chen Xiaoxing nie chciał abym podczas treningu został pobity przez któregoś z ćwiczących. Kiedy znajdziesz się w takim miejscu po raz pierwszy, dobrze jest mieć kogoś kto wyciągnie do ciebie pomocną dłoń". Po treningach z Chen Xiaoxingiem rozpoczął treningi w wioskowej szkole. Proces nauczania określał jako "osmozę". Opisywał codzienny trening jako "wyjątkowo nieformalny". Mówił, że "można bez przeszkód nauczyć się od wielu ludzi, ale korekty najlepiej uzyskać od najlepszych instruktorów". Mówił także, że "w wiosce ćwiczy wielu ludzi, ale ci którzy są najlepsi, są też i najsprytniejsi".

Tak więc, można ćwiczyć w Chenjiagou, ale jest to dość tradycyjny rodzaj treningu. Jest to prawdopodobnie największy dar dla współczesnych praktyków Taiji, tych, którzy poszukują tradycyjnego treningu. Pomimo, iż jest to ciężki trening, nie jest on tak sztywny, surowy i prowadzony w szybkim tempie jak ma to miejsce w dużych Akademiach Wushu utrzymywanych przez rząd a znajdujących się w głównych metropoliach Chin. Standardem jest trening grup mieszanych, kobiet i mężczyzn, za wyjątkiem treningu Pchających Dłoni. Intensywność treningów w wioskowej Akademii jest większa przed zawodami rangi krajowej oraz odbywającymi się co dwa lata międzynarodowymi zawodami okręgu Wen. Mają one swoje własne tempo i rytm. Normą jest trening dwa razy dziennie. Wszyscy uczniowie ćwiczą codziennie formy ręczne, formy z broniami oraz sparingi. Poon zauważa, że "ponieważ życie w wiosce jest dość ciężkie i trudne, to trening rozpoczyna się w młodym wieku od wysokiego poziomu. Dlatego też kiedy na Zachodzie konieczna jest najpierw korekta sposobu stania, to w Chenjiagou trening rozpoczyna się od korekty postawy Pojedynczy Bicz (Dan Bien)".

Podstawą treningu jest nauka Pierwszej Formy Starego Stylu (Yi Lu Lao Jia) i przez dłuższy okres czasu jest to jedyny nauczany materiał. Jest faktem, że doskonalenie przez lata Pierwszej Formy Starego Stylu jest wspaniałym wprowadzeniem na wyższe poziomy umiejętności czyli Nowy Styl, formy z broniami oraz Pchające Dłonie, zapasy i qinna czyli dźwignie i rzuty.

Poon jako uczeń szkoły ma obowiązek uczestniczenia w częstych pokazach. Czując się częścią społeczności wioski zauważa: "teraz o wiele lepiej rozumiem zarówno historię jak i rozwój Taiji". Niewątpliwie jego doświadczenia, to co przeżył w Chenjiagou, choć w pewnym sensie były podróżą w czasie, to niewątpliwie były krokiem do przodu jeśli chodzi o jego praktykę Taijiquan.

BIBLIOGRAFIA:

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.