NR 44
(STYCZEŃ 2008)
Chiny
KLASYCZNA CHIŃSKA SZTUKA OGRODOWA - OGRÓD JICHANG W WUXI
Jarosław Szymanski
www.chinafrominside.com
Chińska sztuka ogrodowa, która stworzyła klasyczne chińskie ogrody, jest oparta na chińskim malarstwie pejzażowym (zwanym Malarstwem Gór i Wód), ale zawiera w sobie elementy poezji, kaligrafii, geomancji i religii chińskiej. Generalnie rzecz biorąc ogrody w Chinach dzielą się na cesarskie, przyświątynne i prywatne. Te ostatnie były zakładane najczęściej przez urzędników cesarskich, którzy zrażeni zepsuciem i przekupstwem panującymi na dworze cesarskim,jak również wszechwładzą eunuchów (wykorzystujących swój specyficzny status pośredników miedzy cesarzem a urzędnikami by czerpać olbrzymie korzyści finansowe) rezygnowali z kariery i wracali w rodzinne strony, gdzie budowali dla siebie ogrody - pustelnie, pozwalające im znaleźć samotność i odosobnienie wśród zgiełkliwych uliczek miasteczek położonych na południe od rzeki Yangzi.
Ogród Jichang położony jest w Wuxi u stop góry Huishan. Zbudowany w latach 1507-1520, należał do rodziny Qin, i uważany był za jeden z najpiękniejszych klasycznych ogrodów chińskich. Zachwycił się nim cesarz Qianlong (1735-1795) podczas jednej z podróży na południe, i na jego wzór wybudował ogród Harmonijnych Zainteresowań w Pałacu Letnim w Pekinie.
1. Każdy klasyczny ogród chiński zawiera staw, symbolizujący morze wschodnie, na którym znajdują się wyspy nieśmiertelnych. Wokół stawu stawiane są różne konstrukcje architektoniczne.
Na zdjęciu po prawej Pawilon Wiedzy o Radości Ryb (Zhi Yu Xuan). Jego nazwa nawiązuje do anegdoty opisanej w taoistycznym klasyku "Zhuangzi" (Prawdziwa Księga Południowego Kwiatu); wg niej mędrzec Zhuangzi siedział wraz ze swym uczniem Huizi nad strumieniem obserwując baraszkujące ryby. W pewnej chwili Zhuangzi powiedział: "Popatrz, jak ryby radośnie baraszkują w wodzie". Huizi zaskoczony zapytał: "Mistrzu, skąd możesz wiedzieć, że ryby są radosne, jeśli nie jesteś rybą? Na to Zhuangzi odrzekł "Skąd możesz wiedzieć, co ja wiem, jeśli nie jesteś mną?"
Pawilon ten otoczony jest z trzech stron wodą; na jego ścianie znajduje się kaligrafia z opisaną wyżej anegdotą.
2. W ogrodzie można posłuchać muzyki znad delty rzeki Yangzi, która zwana jest muzyką "Jedwabiu i Bambusów". Jedwabie symbolizują instrumenty strunowe (struny w Chinach tradycyjnie wyrabiano z jedwabiu), natomiast bambusy - instrumenty dęte. Na zdjęciu widać następujące instrumenty (od lewej): Lutnia Pipa, Cytra Guzheng, Flet Dizi i Lutnia Ruan:
3. Klasyczny element ogrodów chińskich, tzw. Chuang Jing - widok okienny. Okno w murze "wycina" fragment krajobrazu i koncentruje na nim spojrzenie zwiedzających, będąc jednocześnie żywym obrazem "oprawionym" w ramy okna:
4. Kamienie i skały są - oprócz wody - ważnym elementem ogrodu. Teoria ogrodów mówi, że "Góra jest nieruchoma, ale porusza ją woda; kamień jest martwy, ale ożywia go drzewo". Stąd też wśród kamieni sadzi się wiele drzew i krzewów. Woda jest ideałem taoistycznym - nie tylko dociera do tego, co jest nisko, co jest pogardzane; daje życie wszystkim stworzeniom, jest miękka, ale pokonuje skałę; dostosowuje się do otoczenia. Odbicia w wodzie to ten drugi, nieprawdziwy? ogród - pozwalają kontemplować nietrwałość rzeczy i naszą złudną, subiektywną percepcję tego, co nas otacza:
5. Powierzchnia wody przecięta jest mostkiem Siedmiu Gwiazd (Qi Xing Qiao), dzięki czemu nie widać jej granic, a wyobraźnia zwiedzających daje wrażenie niekończącej się tafli wody.
Nazwa mostu nawiązuje do gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy; właściciel ogrodu, choć zrezygnował z zaszczytów na dworze cesarskim, może cieszyć się ciszą, spokojem i wielką przestrzenią wszechświata.
W głębi Pawilon Ukrytego Nefrytu (Han Bi Ting) - zieleń drzew kamforowych rosnących wokół pawilonu odbija się w nefrytowej zielonej wodzie nad którą jest on położony.
6. Zadaszone korytarze pozwalają na wygodne poruszanie się po ogrodzie nawet w deszczowe dni, które dominują w tej części Chin.
W centrum zdjęcia "Stół Niewypowiedzianego Gniewu" (Yu Pan). Ludowa wieść głosi, że cesarz Qianlong grał na nim w szachy z opatem pobliskiej świątyni buddyjskiej; opat, mistrz gry, pozwolił cesarzowi wygrać, bojąc się, że wygrywając urazi go. Cesarz zdał sobie z tego sprawę, ale nie dał o sobie poznać niezadowolenia; wyraził je tylko nadając stołowi nazwę nawiązującą do jego stanu ducha...
7. "Ogród w ogrodzie" - mała powierzchnia ogrodu dzieli się na mniejsze fragmenty; zwiedzający nigdy nie widzi całości ogrodu, zawsze tylko jego część. Klasyczny chiński ogród budowany jest wg zasady "małych ogrodów w dużym ogrodzie", by "poprzez małość pokazać wielkość".
Na zdjęciu mały ogród wokół Pawilonu Zachowania Ceremonii (Bing Li Tang). Miniaturowy staw otoczony jest skałami szarobiałego koloru, jedynymi w swym rodzaju, a pochodzącymi z pobliskiego Jeziora Taihu, i tradycyjnie wykorzystywanymi do budowy miniaturowych "gór" w chińskich ogrodach:
Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.
Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:
Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.