NR 34 (LUTY 2004)

TAIJIQUAN W REHABILITACJI
Tomasz Grycan
wudang@cis.com.pl

Taijiquan jest nie tylko sztuką walki, to bardzo kompleksowy system wpływający zarówno na ciało jak i umysł ćwiczącego. Jest doskonałym środkiem profilaktycznym i leczniczym, a dzięki temu wykorzystuje się go powszechnie w rehabilitacji. Na Dalekim Wschodzie lekarze bardzo często zalecają swoi pacjentom ćwiczenie taijiquan i w wielu przyszpitalnych parkach oraz sanatoriach odbywają się takie treningi. Co sprawia, że właśnie ta sztuka walki zyskała aż tak duże uznanie lekarzy?

Główny powód tkwi w podejściu taijiquan do wykorzystania własnego ciała. Nie opiera się ono tylko na użyciu samego aparatu mięśniowego, jak ma to miejsce w większości systemów "zewnętrznych". W taiji w ruchu zawsze uczestniczy całe ciało i bardzo ważna jest każda jego część. Dąży się do wypracowaniu tzw. "całościowej siły", która ma swoje źródło w stopach, dalej przenoszona jest przez kolana, biodra, barki, łokcie i dopiero na samym końcu jest "wyzwalana" przez dłonie. Przechodząc płynnie przez poszczególne rejony, jest na każdym "etapie" dodatkowo wzmacniana. Jeżeli gdziekolwiek choć na chwilę nastąpi urwanie "transmisji", efekt końcowy będzie niewielki. Klasyczne teksty taijiquan mówią: "jeżeli porusza się jedna część ciała, porusza się całe ciało".

Od samego początku szczególnym elementem treningu taijiquan jest ćwiczenie "zhan zhuang". Celem tej praktyki jest wypracowanie właściwej "struktury ciała", która ma stać się nawykiem w każdym ruchu. Odpowiedniego ustawienie szkieletu pomaga rozluźnić wszystkie mięśnie, także klatki piersiowej, a dzięki temu możliwy staje się swobodny i głęboki oddech. Usunięcie wszystkich niepotrzebnych napięć, poprawia krążenie i uspokaja umysł. Dopiero w stanie głębokiego wewnętrznego wyciszenia można w pełni "osadzić" własny środek ciężkości i wykorzystać "zakorzenienie" do budowania "całościowej siły". "Zhan zhang" pobudza i harmonizuje przepływ energii "qi", doskonale regeneruje i wzmacnia organizm.

Aby było możliwe pełne wykorzystanie wszystkich stawów, ścięgien, kości oraz mięśni, musi najpierw dojść do nabycia umiejętności "wsłuchania się" we własne ciało, poznania go i nauczenie się pełnej kontroli nad każdym jego elementem. Tylko w pełni świadomy ruch może być źródłem siły w taijiquan. Dlatego edukacja w tej sztuce walki przebiega inaczej niż w innych systemach. Bardzo dużą uwagę przykłada się do rozluźnienia całego ciała, spokojnego i głębokiego oddechu oraz wyciszenia wszelkich emocji. Trening taiji zaczyna się od powolnego, płynnego i delikatnego ruchu. Mija sporo czasu, aż dojdzie do wypracowania "całościowej siły", dlatego też umiejętności bojowe w taiji pojawiają się znacznie później niż w innych sztukach walki, ale za to w przeciwieństwie do nich, zachowuje się ich wysoki poziom do późnej starości.

Dzięki takiemu specyficznemu podejściu do treningu każdy może bezpiecznie włączyć się tą łagodną praktykę. Organizm stopniowo wzmacnia się i kiedy siły witalne wzrosną, można przejść do bardziej dynamicznego i ekspresyjnego ćwiczenia. Dużym atutem Taijiquan jest to, że mogą go ćwiczyć osoby w różnym wieku niezależnie od stanu zdrowia, bo poziom obciążenia jest zawsze dostosowywany indywidualnie. Każdy w zależności od własnych możliwości, temperamentu i aspiracji wybiera sobie odpowiednią "drogę".

Olbrzymią zaletą taijiquan jest jego "nieinwazyjność". To bardzo bezpieczny sposób pracy z ciałem, oczywiście pod warunkiem, że zajęcia prowadzone są przez kompetentnego nauczyciela. Na treningach obowiązuje zasada "razem, ale osobno, ale razem". Oznacza to, że choć wszyscy ćwiczą razem to samo w jednej grupie, tak naprawdę każdy pracuje indywidualnie ze swoim ciałem i "wsłuchując" się w siebie, dopasowuje ruchy do własnych możliwości i próbuje wykonywać to harmonijnie z innymi osobami. Uczestnicy treningów robią tylko to, co mogą w danej chwili, starając się nie forsować nadmiernie organizmu. Powoli pokonują własne słabości. Z zewnątrz wygląda jakby wszyscy robili to samo, ale "w środku" każdy pracuje nad czymś innym. Na treningach nie może być atmosfery rywalizacji. Jeżeli nie słucha się własnego ciała i jest się głuchym na subtelne sygnały organizmu, wtedy bardzo łatwo jest o różnego rodzaju kontuzje.

Taijiquan nadaje się doskonale do powrotu do dawnej aktywności fizycznej, na przykład po przerwach spowodowanych okresem macierzyństwa, kontuzji lub dłuższej chorobie. Bardzo istotne jest, aby przed przystąpieniem do treningów, powiadomić nauczyciela o swoich problemach zdrowotnych. Będzie on wtedy w stanie udzielić specjalnych wskazówek. Ostrzeże, na które ćwiczenia należy zwrócić szczególną uwagę przy określonym schorzeniu, a których nie należy wykonywać wcale. Przy rehabilitacji bardzo ważne jest, aby właściwie dopasować obciążenia treningowe. Należy subtelnie dozować wysiłek. Po chorobie (kontuzji) organizm musi mieć czas na naturalne zregenerowanie swoich sił witalnych. Powinien być on tylko łagodnie mobilizowany do zwiększonych wymagań, wtedy najszybciej powróci do zdrowia. Niezmiernie istotne jest aby nie podchodzić do treningu nazbyt ambicjonalnie. Zbyt duże obciążenia mogą doprowadzić do regresu choroby lub powstania nowych kontuzji.

Taijiquan jest bardzo bezpiecznym sposobem pracy z ciałem, bo nic nie wymusza się w nim na siłę. Podstawą jest tutaj wsłuchiwanie się w siebie i podążanie własną indywidualną drogą. Nauczyciel jest jedynie przewodnikiem. Nie narzuca zewnętrznego wzorca ruchu, który ma być idealnie skopiowany. Pokazuje tylko pewien schemat ruchu i zasady jakie obowiązują w taiji. Obserwuje kierunek pracy swoich uczniów i stara się pomóc im odnaleźć najlepszy sposób na wyrażenie siebie poprzez realizację tych wszystkich zasad. Dzięki praktyce taijiquan każdy zmuszony jest do poznania siebie samego na nowo. To bardzo inspirujące doświadczenie.

P.S.
Osobom zainteresowanym tym tematem polecam także lekturę artykułu "Zdrowotne aspekty taijiquan", który ukazał się wcześniej w magazynie "Świat Nei Jia".

Powrót do spisu treści

Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.