Kolorowy napis z ideogramami: Świat Nei Jia

NR 28 (LUTY 2003)

Chen Taijiquan

TRENING ZASTOSOWAŃ I TRENING WALKI W STYLU CHEN TAIJIQUAN
Stephan Jacob Berwick

Tłumaczenie z języka angielskiego: Konrad Dynarowicz

Stephen J.Berwick jest zaawansowanym uczniem Mistrza Ren Guangyi, ucznia Wielkiego Mistrza Chen Xiaowanga.

Artykuł w wersji oryginalnej można przeczytać na stronie internetowej The International Chen Style Taijiquan Association: http://members.bellatlantic.net/raphwong/chen/articles/combat.html

Materiał udostępniony przez "World Chen Taiji Association - Poland"

Niewłaściwe zrozumienie tego tematu dość często utrudnia uznanie prawdziwego potencjału chińskich sztuk walki. Dotyczy to szczególnie stylów wewnętrznych. Ludzie, którzy nie mieli styczności z wewnętrznymi systemami albo nie ćwiczą ich dostatecznie długo zadają olbrzymią ilość pytań i przekazują równie dużą ilość komentarzy, które zazwyczaj pozostawiane są bez odpowiedzi. Niestety szkodzi to zarówno zrozumieniu jak i docenieniu autentycznych chińskich stylów walki. A jakie są to pytania: "Czy Taijiquan jest stylem efektywnym w walce? W jaki sposób w realnej sytuacji stosuje się te piękne ruchy? Na czym polega ich sekret? W jaki sposób mogę wzmocnić ciało ćwicząc chińskie style walki? Czy ćwiczycie sparingi? Czy wystarczy ćwiczyć tylko formy? Czym tak naprawdę są wewnętrzne style walki?".

Ci, którzy wyrażają się o nich krytycznie mówią: "W jaki sposób tak wyjątkowo miękki ruch może być efektywny w walce? Ćwiczenie form jest tylko stratą czasu. W naszych czasach te techniki nie są w ogóle efektywne. Dlaczego w trakcie treningu stoicie tak długo w jednej pozycji? Gdzie w tym jest siła?".

Aby odpowiedzieć na te uwagi po pierwsze i przede wszystkim należy przypomnieć, że chińskie sztuki walki (czyli wushu) przeznaczone są do walki. Nie można tego niedoceniać i o tym zapominać. Na tradycyjne wushu składają się bardzo dobrze skonstruowane style walki wykute w ogniu militarnej i społecznej historii Kraju Środka. Uprawiane przez dowódców wojskowych, obrońców wiosek i świątyń, kryminalistów i ochroniarzy, chińskie sztuki walki miały jedno przeznaczenie - wykorzystanie ich w walce. Jako oryginalny styl Taijiquan, styl walki rodziny Chen jest żywym przykładem bogatej historii sztuk walki w Chinach. Tak więc przeznaczeniem Chen Taijiquan jest to czym ona tak naprawdę jest - być sztuką walki - to rzuca nie tylko światło na użyteczność wushu, ale podkreśla niedostateczną ilość informacji na temat efektywności wewnętrznych stylów walki. Biorąc pod uwagę zarówno tradycję jak i największą efektywność, to mistrzowskie umiejętności w wolnej walce w stylu Chen Taijiquan rozpoczynają się wraz z głębokim zrozumieniem właściwego użycia technik stylu. Stworzony przez Chen Wangtinga, szanowanego generała z siedemnastego wieku, Chen Taiji jest bogatym stylem walki wśród innych północnych systemów wymienianych kiedy mówi się o dawnych czasach. Takie bogactwo wymaga zarówno dużej uwagi jak i bolesnej czasami praktyki koniecznych do przyswojenia sobie wiedzy jak i wymagań koniecznych do osiągnięcia mistrzostwa w walce w stylu Chen.

ĆWICZENIA ROZWIJANIA JEDWABNEGO KOKONU A TRENING FORM

Ponieważ Chen Taijiquan jest kompletną sztuką walki stanowi rzadki i zrównoważony zbiór technik chin na (dźwigni), rzutów, skoków i uderzeń rękami i nogami. Wszystkie one zostały połączone ze sobą na bazie wykorzystania unikalnej dla tego stylu siły chansijing czyli "rozwijania jedwabnego kokonu". Tacy mistrzowie stylu Chen jak Wielki Mistrz Chen Xiaowang oraz jego zaawansowany uczeń, mistrz Ren Guangyi, posiadają wyjątkowe umiejętności fajing czyli "uwalniania eksplodującej energii". Fajing jest wyzwalane w talii, a wzmacniane przez wyjątkowo mocną pozycję. Ta eksplodująca siła jest wynikiem działania bardzo dobrze rozwiniętej chansijing. Rozwinięcie skupionej spiralnej siły wymaga lat treningu i jest uważane za najwyższy poziom umiejętności w klasycznym wushu. W Chen Taiji siła ta jest wyjątkowo czysta. Jest bowiem jakby paliwem dla wszystkich technik walki zapisanych w ruchach form tej sztuki walki. Formy czyli układy treningowe w Chen Taiji stanowią rodzaj języka, który pomaga ćwiczyć rodzaj skupionej recytacji dobrze ułożonego słownika stylu walki. Taki rodzaj treningu jest wyjątkowo istotny dla rozwoju umiejętności, ponieważ jest zarówno narzędziem przy pomocy, którego całe ciało ulega wzmocnieniu, jak i sposobem analitycznego poznania i zapamiętania ruchów, a także wstępnego zrozumienia bogactwa technik zawartych w Taijiquan. Formy Taijiquan zawierają w sobie zarówno techniki sprawdzone w walce w różnych okresach czasu jak i metodykę rozwoju siły. Dlatego by opanować ich subtelności konieczne są lata ciągłego ich ćwiczenia, jak i nadzór właściwego nauczyciela.

Niezależnie od tego czy ćwiczymy Chen Taijiquan do walki czy dla zdrowia, wymagane jest osiągnięcie stanu równowagi fizycznej jak i mentalnej. Proces ten oparty jest na rozróżnianiu pomiędzy twardością a miękkością, szybkością a powolnością, ciężkością a lekkością, wyprostowaniem i zgięciem - w skrócie mówiąc, pomiędzy yin i yang. Tak więc styl Chen pozwala rozróżnić pomiędzy skrajnościami dlatego, iż występuje pomiędzy nimi przemiana. To z kolei staje się źródłem powstania nadzwyczajnej siły, tak charakterystycznej dla praktyków stylu Chen posiadających duże umiejętności. Wiedza stojąca za rozwojem tej siły ma swoje źródło w chińskiej metafizyce. Przez to możecie uznać ją za wyjątkowo mistyczną. A to jest po prostu umiejętność wytwarzania giętkiej, płynnej a jednocześnie twardej siły. Umiejętność tą można posiąść dzięki wytrwałemu treningowi polegającemu na dokładnym wykonywaniu ruchów w różnych ułożeniach ciała, pod różnymi kątami i z różną szybkością. Umiejętność tą zawdzięcza się także ćwiczeniu form, które są trudne w swej naturze do doskonalenia, ale dzięki opanowaniu, których uzyskuje się wyjątkowo praktyczne umiejętności. Mistrz Ren Guangyi dzięki wykonywaniu blisko dwudziestu pięciu powtórzeń xinjia yilu (pierwszej formy nowego stylu) w trakcie treningu nauczył się wyzwalać w swoich ruchach wyjątkową siłę, co bez przeszkód może teraz demonstrować. Jest rzeczą oczywistą, iż jest to możliwe dzięki posiadaniu przez niego wyjątkowo dobrze dostrojonej chansijing. Według mistrza Ren zaawansowany poziom mistrzowskich umiejętności może być osiągnięty poprzez "wykuwanie siły" w trakcie wytrwałego ćwiczenia form. Taki rodzaj treningu rozwija eksplodującą moc giętkiej siły. Można ją posiąść, kiedy ciało uzyskuje rozluźnioną, kontrolowaną, ale jednocześnie naturalną umiejętność przemiany pomiędzy siłami yin i yang.

Na tym poziomie umiejętności siła może być wyrażana poprzez niewielkie koliste ruchy różnych części ciała, typowe dla ćwiczenia zaawansowanych form. Ta dynamiczna współpraca pomiędzy kończynami jest wzmacniana poprzez rozluźnione koliste ruchy stawów. A to pozwala wyzwolić skumulowaną siłę w momencie wyrażania fajing w ruchach formy. W ten sposób wzmacniają się i hartują zarówno umysł i ciało - co jest ważne dla zdrowia, ale szczególnie istotne w sztuce walki. Tak więc wytrwały trening form przynosi olbrzymie korzyści wszystkim ćwiczącym. Jeśli ćwiczymy dla zdrowia wystarczą trzy do pięciu powtórzeń formy. Natomiast w przypadku treningu do walki ważne będzie wykonanie dziesięć do piętnastu powtórzeń formy w niskich pozycjach. Na tym poziomie treningu wykonywanie form odpowiada różnym potrzebom, jest też kluczem do mistrzostwa i do zrozumienia tej sztuki walki jako całości. Taka "walka z cieniem" służy do analizy słownika, w którym zawarte są techniki walki zapisane w formach. Tylko dzięki wytrwałemu powtarzaniu form można będzie osiągnąć ten cel. Kiedy dzięki ćwiczeniu form wiedza na temat sposobu wykonywania ruchów staje się bardziej zrozumiała, uczeń gotowy jest do wykonywania zastosowań. Jest wtedy gotowy do pchania.

TRENING PCHAJĄCYCH DŁONI

Tui shou czyli pchające dłonie oznaczają pewien punkt zwrotny w treningu zarówno w kierunku zastosowań ruchów w walce jak i zdumiewających korzyści zdrowotnych płynących z ćwiczenia wrażliwości. Tui shou ćwiczone są z partnerem i zmuszają praktyka Taijiquan niejako do "przesunięcia do wewnątrz" wszystkich poznanych wcześniej zasad, a co za tym idzie korzyści płynących z właściwego ćwiczenia. Pchające dłonie wykonywane są na pięciu kolejnych poziomach czyli w pięciu różnych sposobach ich wykonywania. Pchające dłonie pomagają przyswoić sobie wymagania dotyczące równowagi pomiędzy yin i yang, co jest widoczne w umiejętnościach ćwiczącego.

Pracując w parach ćwiczący mogą doskonalić podstawowe zasady dotyczące zakorzenionego rozluźnienia i wykorzystania właściwej pozycji ciała. Ćwiczą jedną ręką ruch po kole w poziomie - dan tui shou. Celem ćwiczenia jest nauka rozluźniania barków, harmonii z ruchem partnera i kontroli właściwej pozycji. Jest to ważne ponieważ wszystkie pięć poziomów pchających dłoni wykorzystują zarówno ruch rąk jak i pracę stóp. Na poziomie pierwszym, huang hua, barki są używane do otwierania i zamykania ramion w trzech pionowych kierunkach, podczas gdy przez cały czas należy utrzymywać stały kontakt z partnerem poprzez ramiona, a także dzięki właściwej pozycji. Obydwaj pozostają w jednym miejscu nie wykonując kroków i wykonują ćwiczenie budując w ten sposób większą świadomość ciała i właściwej postawy, wykorzystania nóg, wrażliwości oraz wykorzystania pracy tułowia. Na tym poziomie tui shou stają się widoczne wyjątkowe dla tych ćwiczeń korzyści zdrowotne, kiedy zwiększona została siła nóg, postawa ciała jest właściwa, pojawia się rozluźnienie i umiejętność właściwego wykonania ruchu.

Na drugim poziomie zwiększa się kontakt fizyczny pomiędzy ćwiczącymi dzięki wykonywaniu przez nich ruchów po małym kole ponieważ u obydwu jedna z dłoni przykrywa przedramię a druga łokieć partnera. Ćwiczenie to nazywa się ding bu i jest najbardziej znane ze wszystkich. Pozwala na wyjątkowo płynne wykonywanie qinna, które wyjątkowo szeroko rozwinięto w Chen Taijiquan. Ramiona poruszają się po pionowych kołach, których płaszczyzna jest skierowana dokładnie w kierunku ćwiczących, ciężar zaś przenoszony jest w przód i w tył. Ćwiczenie to wykonywane bez ruchu jest wyjątkowo istotne do opanowania ćwiczenia w ruchu na poziomie czwartym.

Wykonywanie tui shou na dwie ręce w trakcie kroku to w przód to w tył, hou bu, ćwiczy zarówno wrażliwość jak i techniki qinna. Rozpoczynając ruch czynią to tak samo jak na poziomie drugim, jeden z nich ściąga w dół i w bok ramię drugiego. Następnie ten, który ściąga wykonuje krok do tyłu, ten którego ramię jest ściągane krok do przodu. I tak na zmianę. Jest to ważny etap w treningu tui shou, a uczy on obniżania ciężaru ciała, wykonywania kroków oraz wykonywania ramionami ruchów po kole, co jest dobre dla zdrowia jak i istotne dla zastosowań ruchów w walce.

Etap czwarty rozwija umiejętności uzyskane na poprzednim etapie w większym zakresie, ponieważ ćwiczenia wykonuje się na obie strony z podwójnym pchnięciem po kole i pojedynczym ściągnięciem w trakcie wykonywania kroku, w niskich pozycjach. Etap ten noszący nazwę da lu, zarówno wzmacnia nogi jak i przyzwyczaja do pchania i wykonywania dźwigni przy użyciu obu rąk i nóg, co ma na celu ćwiczenie zakorzenienia potrzebnego do wykonywania zastosowań ruchów w walce. Korzyści zdrowotne wynikające z tego energicznego ćwiczenia siły nóg są oczywiste, natomiast jeśli chodzi o przygotowanie do walki jest ono wyjątkowo istotne. Po opanowaniu do perfekcji tego poziomu tui shou, etapy dwa oraz cztery ulegają połączeniu tworząc poziom piąty, huangjiao bu. Jest to etap ćwiczeń bez ustalonego układu ruchów (czyli bez formy) polega na wykonywaniu różnorodnych kroków w różnych kierunkach połączonych z technikami nakrywania i ściągania znanych z poprzednich etapów tui shou.

Wykorzystanie specyficznych ruchów w swobodnie wyrażanych sposobach poruszania się wypełnia lukę pomiędzy ćwiczeniem zastosowań ruchów w walce a wolną walką w Chen Taijiquan. na tym poziomie umiejętności ćwiczący mogą bez przeszkód przechodzić od jednej do drugiej techniki, ćwicząc wrażliwość, złożony sposób poruszania się, ściągnięcia, dźwignie i na koniec neutralizację. Dzięki mistrzowskiemu opanowaniu umiejętności z tego poziomu ćwiczący jest już przygotowany do praktycznego wykonywania zastosowań czyli do treningu walki.

TRENING WALKI

Trening walki w klasycznym stylu Chen Taijiquan jest żmudny i bolesny. Mistrz Ren przechodząc bolesny trening qinna, zastosowań czy wolnej walki, czasem zdarzało się, że płakał. "Wielki Mistrz Chen Xiaowang nigdy się nie waha (wykonując zastosowania - przyp. tłum.)" wspomina mistrz Ren. "Jego siła jest nadzwyczajna, a jego umiejętność walki przy użyciu technik pchania, qinna i sparingu są o wiele większe niż zazwyczaj się widzi u innych mistrzów". Sława mistrza Ren jako skutecznego praktyka Taijiquan w całej Ameryce Północnej jest szeroko znana już od jego przyjazdu w 1991 roku. Zdobycie przez mistrza Ren Guangyi złotych medali w formach ręcznych, z broniami, w konkurencji pchających dłoni na największych turniejach chińskich sztuk walki w Ameryce, a także jego umiejętność szerokiego stosowania technik w pełnym kontakcie z pełną mocą i szybkością, bledną wobec mocy (i umiejętności - przyp. tłum.) Chen Xiaowanga. "Poziom mojej siły ma się nijak do poziomu siły mojego nauczyciela, Wielkiego Mistrza Chen Xiaowanga" stwierdza mistrz Ren.

Po opanowaniu umiejętności piątego poziomu tui shou, praktycy stylu Chen mogą ćwiczyć wolną walkę mając za podstawę praktykę wolnych pchających dłoni. Zalicza się tu swobodne użycie technik qinna, neutralizujących rzutów i uderzeń barkiem. W trakcie ćwiczeń w parach praktycy stylu Chen pracują nad utrzymaniem dobrego zakorzenienia ćwicząc jednocześnie techniki przylegania oraz wrażliwość na intencje i ruch przeciwnika. Utrzymując stały kontakt poprzez kończyny oraz ciało w bliskim dystansie trenują uniki, rzuty, dźwignie i zderzenia barkiem przy użyciu rozluźnionej siły. Ten rodzaj sparingu służy rozwojowi technik neutralizacji i mocnego zakorzenienia stanowiących tak naprawdę istotę zastosowań technik Taiji. Jest faktem, że mocna, dobrze zakorzeniona pozycja praktyka stylu Chen pomaga zniwelować siłę mięśni i użyć naturalną, rozluźnioną siłę. Zabójcze uderzenia dłonią, stopą, kolanem i łokciem ćwiczone są w trakcie powtarzania technik, ćwiczeń w parach i dość często w pełnym kontakcie. Kombinacje technik są "wyjmowane" niejako z form i wykonywane z różnymi szybkościami, tak by zbudować umiejętność właściwego reagowania i by te unikalne zastosowania wynikały z wnętrza (czyli by stały się technikami wewnętrznymi - przyp. tłum.). Techniki te są następnie wprowadzane do ćwiczenia pchających dłoni, sparingu i oczywiście wolnej walki. W trakcie tego rodzaju treningu ćwiczymy także i inne cele stylu Chen Taijiquan: wrażliwość, płynność ruchów, użycie spiralnej, rozluźnionej i eksplodującej siły, a także techniki neutralizacji.

Dzięki perfekcyjnej równowadze pomiędzy wymaganiami wewnętrznymi i zewnętrznymi styl Chen reprezentuje prawdziwą klasyczną charakterystykę stylu walki, który powstał w ciężkich czasach dawnych północnych Chin, których zachowanie życia zależało od umiejętności samoobrony. To decyduje o praktyczności tej sztuki walki i pozwala poczuć się wojownikiem, choć rzadko zrozumienie zdobywa się bez całościowego i bolesnego ćwiczenia. By osiągnąć autentyczne mistrzostwo w stylu Chen Taijiquan należy pamiętać, że te wymagania są drogami do osiągania praktycznych umiejętności, za którymi stoi długa historia i wielki geniusz tej wyjątkowej klasycznej walki wręcz z Kraju Środka.

Powrót do spisu treści


Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.

Wszelkie pytania i uwagi dotyczące serwisu "Neijia" proszę przesyłać na adres:

Uwaga! Zanim wyślesz e-mail, przeczytaj dokładnie F.A.Q.

Powrót do strony głównej.