"SŁOWNIK POJĘĆ I POSTACI ZWIĄZANYCH Z
CHIŃSKIMI SZTUKAMI WALKI"
A
B
- Bagua Zhang (Baguazhang)
patrz Pakua.
- Baji (Ba Ji)
sztuka walki wywodząca się z prowincji Hobei, słowo
"ji" (oznacza "najdalszy zasięg"),
styl ten uczy stosowania energii wewnętrznej tak, aby
jak wybuch dążyła najdalej jak tylko jest to
możliwe;zdobywa coraz większą popularność na
Zachodzie (ponoć ulubiony styl chińskich ochraniarzy).
- bart cham dao
noże motylkowe.
C
- Chang Chuan
"Długa Pięść", jedna z najstarszych sztuk
walki, wywodząca się bezpośrednio z klasztoru Shaolin, jej
charakterystyczną cechą są widowiskowe techniki nożne
(zwłaszcza wykonywane z wyskoku).
- chanzhang
łopata (bojowa).
- Chen
styl Chen (jeden z najstarszych styli Tai Chi Chuan)
został stworzony przez Chen Wangtinga w XVII wieku, do
dzisiaj jego centrum jest wioska Chenjiagou.
- chi (qi)
według wschodniej medycyny jest to subtelna życiodajna
energia, wypełniająca cały wszechświat, także
człowieka (który posiada swoją własną wewnętrzną
energię); patrz Chi Kung.
- Chi Kung (Qigong)
starożytna chińska nauka wyczuwania, gromadzenia i
kierowania energią chi
w ciele człowieka.
- chi mei gun
średni kij (do wysokości brwi).
- Chin na
"unieruchomienie" (chin) i "kontrola"
(na), sztuka walki opierająca się głównie na
przechwytach, naciskach i nienaturalnym skręceniu
czułych części ciała przeciwnika, takich jak nerwy,
mięśnie i stawy.
- chi sao
"złączone ręce" lub "lepkie
ręce", ćwiczenie w parach ze stylu Ving Tsun, mające
na celu nauczenie stałego kontrolowania rąk
przeciwnika, wyczucia kierunku działania jego siły i
automatycznej reakcji na otwarcia w osłonie linii
środkowej.
- Chow Gar
"Styl Rodziny Chow", stworzony przez mistrza
Chow Long na bazie stylów Hung Gar i Choy Gar.
- Choy Lee Fut
jeden z najbardziej popularnych styli wywodzących się z
południa Chin, założony przez Chan Heung; zawiera
szereg specjalnych ćwiczeń na różnych typach
drewnianych manekinów z ruchomymi elementami.
D
- Dan Tien (Tan
Tien)
"pole eliksiru", miejsce przechowywania i
wytwarzania energii "chi"
w ciele człowieka (znajduje się trzy szerokości kciuka
poniżej pępka); w Nei Jia
wyróżnia się trzy rodzaje Dan Tien: górny (pomiędzy
brwiami), środkowy (w splocie słonecznym) i dolny
(poniżej pępka).
- Didang
bardzo widowiskowa sztuka walki, składająca się z
padów, skoków i salt wykonywanych dla zmylenia
przeciwnika i sprowadzenia walki do parteru.
- Dong Haichuana (1797 -
1882)
wielki mistrz stylu Pakua,
uczył się u dwóch taoistycznych mnichów: Guo Jiynan
("Nieśmiertelny z Żelaznym Kosturem") oraz Bi
Dengxia ("Dziwny Mnich").
- duan shao zi
krótki podwójny cep.
E
- Emei (Ermei)
zespół buddyjskich klasztorów na górze Emei w
południowym Sichuanie; trzeci (po Shaolin i Wudang)
wielki ośrodek chińskich sztuk walki, połączył
zalety obu starszych poprzedniczek (łącząc
"twardość i miękkość").
F
- fa jing
"wybuchowa energia" rozwijana w trakcie
ćwiczenia formy.
- forma
"walka z cieniem", sekwencja płynnych ruchów,
wykonywanie technik obrony i ataku kształtujące
umiejętność walki z jednym lub wieloma przeciwnikami.
G
H
- hua jing
"neutralizująca energia" rozwijana w trakcie
ćwiczenia Tui Shou.
- Hung Gar
"Styl rodziny Hung", sztuka walki stworzona
przez Hung Hei Kun, jednego z najznakomitrzych uczniów
południowego klasztoru Shaolin prowincji Fukien.
I
- I Ching
"Księga Przemian", starożytna chińska
księga wróżenia (wyrocznia).
J
- jing
"ukryta energia", w Kung Fu polega on na
połączeniu akcji umysłu (Yi) z siłą fizyczną
mięśni (Li) oraz wzbudzoną tym energię (Chi) w jedną
akcję techniczną, przekazującą energię Chi aż do
końca zrelaksowanej, uderzającej kończyny, gładkim,
równym, jednokierunkowym pulsem ciosu;
technika uderzenia z przewagą siły fizycznej (Li)
nazywany jest twardym jing, gdy siła Li i
energia wewnętrzna Chi są zrównoważone - określa
się to jako miękko-twarde jing, gdy występuje
natomiast przewaga Chi, mówimy o miękkim jing.
- jiu jie ruan bian
żelazny bicz.
K
- kung fu
dosłownie słowo to znaczy: "ciężka praca,
umiejętność lub sztuka"; w wyniku błędnego
tłumaczenia na całym świecie przyjeło się określać
nim "chińskie sztuki walki".
L
- Lao Tsy (Lao Tan, Li Erh)
"Stary Mistrz", twórca taoizmu,
żył około 600 roku p.n.e., był archiwistą na dworze
królewskim, zniechęcony pałacowym życiem porzucił
urząd i odsunął się od świata udając się w góry;
mijając ostatnią twierdzę graniczną na prośbę jej
gospodarza napisał "Tao
Te King".
- Lee Bruce (1940 - 1973)
aktor i artysta wschodnich sztuk walki, uczeń Yip Mana, stworzył
własny styl walki: Jeet
Kune Do; jego filmy (a zwłaszcza
"Wejście Smoka") przyczyniły się do ogromnej
popularności wschodnich sztuk walki na Zachodzie.
- Liu Ho Ba Fa
"Sześć Kombinacji Osiem Metod", wewnętrzna
sztuka walki, której stworzenie przypisuje się Chen
Bou, pustelnikowi żyjącemu na górze Hua w czasie
dynastii Sung (960 - 1279).
- liu xing chui
lina z ciężarkiem.
M
- mao
włócznia (o falistym ostrzu).
- Mi Zhong (Yen Ching)
"Sztuka Labiryntu", sztuka walki bazująca na
specjalnym sposobie poruszania, stosując
nieprzewidziane, mylące zmiany postaw i kierunków
ruchu: bardzo popularny w XIX wieku za spawą mistrza Huo
Yuanjia.
- mok yan chong
drewniany manekin ze stylu Ving
Tsun.
N
- Nei Jia
"wewnętrzne, miękkie" sztuki walki, kładą
większy nacisk na pracę z energią chi,
niż na użycie siły fizycznej; wszystkie one powołują
się na tradycję taoistycznego klasztoru Wudang.
- nian jing
"lepka energia" rozwijana w trakcie ćwiczenia formy.
O
P
- Pai Huo
"Biały Żuraw", styl południowego Shaolin
Kung Fu, który naśladującego ruchy żurawia.
- Pakua Chuan (Bagua Zhang)
"Dłoń Ośmiu Trygramów", jedna z trzech
najpopularniejszych "wewnętrznych" sztuk
walki, został rozpowszechniony przez Dong Haichuana;
najbardziej charakterystyczną cechą tego stylu jest
specjalny sposób poruszania się ("brodzenie po
błocie").
- Pa Tuan Chin
"Osiem kawałków Brokatu", jeden z
najpopularniejszych zestawów ćwiczeń (Chi Kung), jego
stworzenie przypisuje się generałowi Yueh
Fei w XII wieku.
Q
R
S
- san jie gun
potrójny cep.
- Shaolin (Siu Lum)
"Młody las", buddyjski klasztor w prowincii
Henan, źródło powstania zewnętrznych sztuk walki;
patrz Wai Jia.
- shen
"duch, duchowa rzeczywistość", najwyższe
"ja" człowieka; kwiat taoistycznej trójcy, w
której ciało jest korzeniem ,a energia "chi" jest łodygą.
- sheng biao
lina z ostrzem.
- Shii Soei Ching
"Traktat o Przemywaniu Szpiku/Mózgu" napisany
przez Bodhidharmę,
opisuje specjalny trening prowadzenia energii "chi" do
szpiku kości, w celu oczyszczenia go.
- si hing
twój "starszy brat", starszy uczeń lub
instruktor Kung Fu
nie będący mistrzem.
- si kung
nauczyciel twojego nauczyciela (mistrza) Kung Fu.
T
- Tai Chi Chuan
(Taiji Quan)
"Pięść Wielkiego Szczytu", najpopularniejszy
styl wewnętrzny, za jego twórcę uważa się Chang Sanfenga
żyjącego w XIII wieku.
- Tai Chi Tu (Taiji Tu)
"Wielka
jedność" dwóch podstawowych sił wszechświata:
yin i yang; yang
oznaczony kolorem białym - yin kolorem
czarnym; dwie przeciwstawne a zarazem uzupełniające
się siły; powszechnie nazywany symbolem yin-yang.
- Tang Lang
"Styl Modliszki", sztuka walki stworzona przez
mistrza Wong Longa, na bazie siedemnastu stylów
północnego Shaolinu, uzupełniona technikami opartymi
na ruchach przednich odnóży modliszki oraz krokach
małpy.
- tao
najważniejsze pojęcie taoizmu; etymologicznie znaczy
"droga", lecz ma tu znaczenie ontologicznie,
oznacza podstawę, istotę, prapoczątek świata, a
zarazem zasadę właściwą wszelkim rzeczom i zjawiskom.
- taoizm
"filozoficzny", to doktryna stworzona
przez Lao Tsego,
stanowiąca apoteozę swobody, indywidualizmu i zgody z
naturą; ideałem jest mędrzec-pustelnik, w pełni
wolny, żyjący z momentu na moment, uwolniony od
postrzegania zjawisk w kategoriach ich społecznej i
moralnej ważności, mający komfort własnego spojrzenia
na świat.
"religijny", ludowa religia pełna
bogów, bożków i wróżek, z alchemicznymi próbami
znalezienia eliksiru nieśmiertelności i magią.
- ting jing
"wysłuchująca energia" rozwijana w trakcie
ćwiczenia Tui Shou.
- tui shou
"Pchające Dłonie", ćwiczenie w parach ze
stylu Tai Chi Chuan,
mające na celu nauczenie bycia rozluźnionym w kontakcie
z drugą osobą, wyczucia kierunku działania siły
agresora i napięć w jego ciele.
U
V
W
- Wai Jia
"zewnętrzne, twarde" sztuki walki, kładą
większy nacisk na użycie siły fizycznej, niż na
pracę z energią chi;
powołują się one na tradycję buddyjskiego klasztoru Shaolin.
- wewnętrzne sztuki walki
patrz Nei Jia.
- Wu
trzeci najpopularniejszy styl Tai
Chi Chuan, stworzony przez Wu Yuxinga w
oparciu o nauki mistrzów: Yang
Luchana i Chen Qinbinga oraz znalezionego
manuskryptu Wang Zhongyue.
- Wudang
taoistyczny klasztor położony w górach Wudang w
północnej prowincji Hebei; miejsce powstania
"wewnętrznych" sztuk walki (Nei
Jia).
- wu hsing
"Pięć elementów (kształtów, żywiołów)",
pięć podstawowych składników wszechświata: Metal,
Woda, Drewno, Ogień i Ziemia, które występują w
powiązaniach kreatywnych lub destrukcyjnych.
- wu shu
"Sztuka Walki" (wu - wojenna, shu - sztuka).
- wuwei
"niedziałanie", jest to niepodejmowanie
działania sztucznego, wbrew okolicznością; podążanie
zgodnie z aktualnymi możliwościami, spokojnie, tak aby
pozwolić przepływać siłą przyrody naturalnie.
X
Y
- yang
jedna z dwóch podstawowych sił wszechświata,
symbolizuje: pierwiastek męski, kolor biały, kreację,
dominację, aktywność, Niebo itp.; patrz Tai Chi Tu.
- yi
umysł, świadomość, intencja.
- yin (in)
jedna z dwóch podstawowych sił wszechświata,
symbolizuje: pierwiastek żeński, kolor czarny,
destrukcję, uległość, pasywność, Ziemię itp.;
patrz Tai Chi Tu.
Z
- zewnętrzne sztuki walki
patrz Wai Jia.
- Zui Quan
"Styl Pięść Pijanego", starożytny styl
walki imitujący ruchy pijanego człowieka.
Dane ostatnio uaktualniane: 2 maja 1998 r.
Strona została przygotowana przez Tomasza Grycana.
Powrót do strony
głównej.